به گزارش  مهر، شهرستان شاهرود سرزمینی چهار اقلیم است و به نظر می رسد باتوجه به خشکسالی های اخیر در منطقه و نیاز بسیار کم آبی گیاه زعفران این گیاه ارز آور بتواند به ظرفیتی برای تغییر الگوی کشت در آینده تبدیل شود، زعفران دارای ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و سه رشته کلاله قرمز رنگ است که قسمت مورد استفاده آن کلاله نارنجی رنگ گل را تشکیل می دهد.

قابلیت کشت زعفران در شهرستان شاهرود به نحوی است که این محصول می تواند در تناوب با باغات قرار می گیرد و در زمانی که محصولات باغی نیاز به آبیاری دارد زعفران با دو سه نوبت آبیاری در طول سال ضمن برطرف شدن نیاز آبی گیاه عملکرد و تولید اقتصادی مناسب را به کشاورزان ارائه می دهد.

زعفران در فصل کاری خود به نیروی انسانی بسیاری نیاز دارد و قطعا می تواند به ایجاد اشتغال مناسب برای کار کمک شایانی کند و چنین به نظر می رسد نیاز آبی اندک و قابلیت کشت در اقلیم های مختلف ظرفیت مطلوبی را برای ایجاد اشتغال کشاورزان ایجاد کند و این امر از جمله مزایایی است که توسعه و کشت زعفران می تواند راه بهبود اقتصاد خانوار را هموار کند.

نبود نیروی کار ماهر نخستین سد راه زعفران کاران شاهرودی

از سوی دیگر کاشت زعفران مشکلاتی را نیز در شاهرود به همراه دارد برای مثال این محصول در شرایطی سخت کشت و می شود و برداشت آن به دلیل عدم وجود آفتاب گرم می بایست در ساعات نخستین بامداد صورت بپذیرد که این شرایط باعث می شود جوانان کمتر به این کار تن دهند لذا نخستین سد راه زعفران کاران شاهرودی نبود نیروی کار ماهر است.

از سوی دیگر متخصصان زعفران امروز بیش از ۴۰ تا ۵۰ سال عمر دارند که با سالخوردگی شان دیگر نیروی جایگزین آنها وجود ندارد که این کمبود نیروی متخصص زعفران دومین سد راه کاشت این محصول در شاهرود به حساب می آید و در نهایت باید گفت سومین مشکل عمده زعفران کاران نبود بازار با ثبات است که بتوانند محصولاتشان را به فروش برسانند که این امر نیز آنها را دچار مشکل کرده است.

اما باید گفت در راستای تحقق شعار سال، زعفران به دلیل کم آبی یکی از محصولات استراتژیک محسوب می شود و از آنجا که شاهرود در هفدهمین سال خشکسالی خود به سر می برد می تواند محصولی جایگزین برای بسیاری از محصولات پرآب مانند صیفی و گندم باشد.

برای دانستن اطلاعاتی در زمینه وضعیت و جایگاه زعفران شاهرود با محمدرضا قاسمی رئیس جهاد کشاورزی این شهرستان به گفتگو نشسته ایم.

*وضعیت محصول زعفران و سطح زیر کشت آن در شاهرود چگونه است؟

زعفران یکی از گونه های گیاهی است که طی سال های اخیر کشت آن در شاهرود با روند رو به رشدی مواجه بوده است و در سال جاری با افزایش ۳۰تا ۳۵ هکتار سطح زیر کشت محصول به ۸۵ هکتار رسیده است که در مقایسه با سال گذشته با افزایش ۴۰درصدی در این حوزه مواجه هستیم.

فصل برداشت زعفران از اوایل مهرماه آغاز و حداکثر تا اوایل ابان ماه به پایان می رسد، در مجموع میانگین عملکرد زعفران خشک در سال جاری بین ۴.۵تا ۵.۵ کیلوگرم در هر هکتار است و میزان برداشت نشان دهنده آن است که این محصول می تواند تولید اقتصادی را به همراه داشته باشد اگر چه در برخی مناطق از کشاورزانی که دارای سبقه و تجربه بیشتری در زمینه تولید زعفران هستند عملکردهای بیشتر را شاهد بودیم.

زعفران تولید شده در شاهرود به دلیل رعایت همه اصولی که در نحوه زراعت این محصول مورد نیاز است به لحاظ کیفی زعفران درجه یک و ممتازی تلقی می شود چراکه کشاورزان از پیازهای سالم، فاقد آفات و بیماری های مرتب با درجه کیفی مناسب برای کشت استفاده می کنند، کشاورزان اصول زراعت این محصول را از نظر تغذیه با استفاده از کودهای حیوانی، آبیاری به موقع و همه فاکتورهایی که برای تولید یک محصول با کیفیت مورد نیاز است را رعایت می کنند و همچنین اقلیم شهرستان در نقاط مختلف نشان داده است که شرایط آب و هوایی، شرایط جوی و اکوسیستمی مطلوب را برای تولید محصول زعفران خوب و با کیفیت به وجود آورده و ما می توانیم این طور ادعا کنیم که زعفران تولیدی کشاورزان دارای رتبه ممتاز در این زمینه است.

عیار زعفران شاهرود چگونه است؟

به لحاظ میزان تولید و رقابت با دیگر نقاط کشور از نظر کمی شاید میزان قابل توجهی زعفران در شاهرود وجود نداشته باشد و قطعا سطح زیر کشت محصول زعفران در شهرستان قابل مقایسه با شهرهای استان خراسان که مهد تولید زعفران در کشور هستند نخواهد بود اما در بحث کیفی کاملا می توانیم جای دفاع از زعفران تولیدی محصول شهرستان را داشته باشیم که فوق العاده به لحاظ کیفی شرایط خوبی را دارد وبا بهترین انواع زعفران تولیدی به راحتی می تواند رقابت کند اما به لحاظ میزان تولید باتوجه به سطح کم زیرکشتی که موجود است زعفران شاهرود درحال توسعه است.

زعفران شاید در شاهرود بیشینه ۲۰الی۲۵سال در سطوح کم و غیر اقتصادی هم داشته باشد ولی طی سال های اخیر کشت این محصول توسعه و ترویج بیشتری پیدا کرده و اکنون به حدود ۸۵ هکتار رسیده که در واقع محصول نوپایی محسوب می شود و کشاورزان با این محصول و این کشت طی سال های اخیر بیشتر آشنا شده اند.

کیفی سازی محصول، جلوگیری از هرگونه تقلب های احتمالی و یا اقداماتی که در برخی موارد صورت می گیرد مانند افزودنی هایی که باعث ایجاد رنگ بیشتر در محصول می شود در زعفران تولیدی شاهرود به هیچ عنوان دیده نمی شود و ما می توانیم به لحاظ کیفی جای دفاع را از تولید زعفران شاهرود در کشور داشته باشیم.

زعفران شاهرود چگونه عرضه می شود؟

سطح زیرکشت زعفران در شاهرود زیاد نیست که بخواهد در بازار اثر گذار باشد، تولید قابل توجهی از زعفران تولیدی در شهرستان نداشته ایم، بخش عمده ای از این محصول تولیدی می تواند به مصرف خود اهالی منطقه برسد، اخیرا با توسعه کشت این محصول و با اقبالی که کشاورزان به کشت زعفران نشان دادند بحث های جانبی آن مانند تولید پیاز زعفران، تجارت پیاز، خرید و فروش محصول در حال رونق است حتی برخی از تولیدکنندگان در منطقه اقداماتی برای تولید و بسته بندی محصول با برند شهرستان و توزیع و عرضه داخل استان به عمل آورده اند.

تولید زعفران در کشور به لحاظ کمیت حدود ۳۵۰تن در سال است و میزان زعفران تولیدی شهرستان با توجه به سطح زیر کشت مثمری که است به کمتر از ۳۰۰ کیلوگرم ختم می شود که این رقم نشان می دهد میزان تولید زعفران با میزان تولید کشوری فاصله بسیاری دارد و قاعدتا نمی تواند نقش و تاثیر خاصی در بازار این محصول در حال حاضر نشان دهد.

برنامه جهادکشاورزی در راستای برند سازی محصول زعفران شاهرود چیست؟

باتوجه به اینکه سطح زیرکشت محصول در حال افزایش است قاعدتا میزان تولید در سالهای آتی رو به افزایش خواهد بود یکی از ضرورت هایی که برای افزایش سطح زیر کشت و اقتصادی کردن این محصول باید به آن توجه شود داشتن بسته بندی مناسب و برند سازی برای ارائه محصول است که قطعا با افزایش سطح زیر کشت و افزایش میزان تولید این اتفاق در شهرستان خواهد افتاد و برخی از تولید کنندگانی که دارای سبقه و تجربه بیشتری در تولید این محصول هستند در سطوح بالاتری کشت را انجام می دهند و اقدامات اولیه را نیز آغاز کردهاند و طی سالهای آتی قطعا محصول زعفران شاهرود با نام و علائم تجاری همین منطقه عرضه خواهد شد.

درحال حاضر بخش عمده ای از محصول زعفران به واسطه ها و دلالان به فروش می رسد و بخش دیگر از محصول تولیدی باتوجه به اینکه محصول نوعی تلقی می شود در تولیدات کشاورزی به مصرف اهالی منطقه، هم استانی ها و استان های مجاور از جمله گلستان می رسد که با بسته بندی خاص عرضه نمی شود.

مهمترین چالش در بحث زعفران چیست؟

مهمترین چالش در مواجه با کشت زعفران این محصول به میزان بسیار زیادی به صادرات وابسته است مصرف داخلی زعفران در کشور با توجه به میزان تولیدی که داریم کمتر از پنج درصد زعفران تولیدی کشور به مصرف داخلی می رسد این وابستگی به بازارهای جهانی از طرفی فرصتی برای ارز آوری و توجه به مولفه برون گرایی اقتصاد به شمار می رود که منابع ارزی را بتوانیم جذب کنیم و محصول را با قیمت جهانی به مصرف کنندگان خارجی به فروش برسانیم.

تهدیدی که برای این محصول وجود دارد اگر در مناسبات و فضای عمومی کشور شرایط نامساعد تحریم ها و تحولات منطقه ای قرار گیرد ممکن است تا حدی سیاست های صادراتی و برنامه های فروش این محصول را تحت تاثیر قرار دهد از این رو می تواند تهدیدی برای صادرات محصول و افت قیمت زعفران باشد و در نهایت به کشاورز و درآمدی که می خواهد کسب کند آسیب بزند ولی به نظر می رسد جنبه اول کار که بازارهای متنوع خارجی در کشورهای مختلف از کشورهای خلیج فارس تا اروپا به دلیل اینکه مصرف این محصول را به عنوان یکی از اقلام مصرفی، مورد نیاز دارند توسعه تولید محصول با سیاست ارزآوری و برون گرایی اقتصاد می تواند به افزایش درآمد کشاورز و توسعه صادرات غیر نفتی کمک کند.

*میانگین قیمت زعفران چقدر است؟

میانگین قیمت با توجه به فصول مختلف سال و زمان برداشت محصول و مقطعی که از برداشت فاصله گرفتیم متفاوت است ولی در شرایط فعلی هر کیلوگرم محصول زعفران بین شش تا هفت و نیم میلیون تومان به فروش می رسد.

زعفران کشت جدیدی محسوب می شود و دارای سابقه و قدمت در این زمینه نیستیم، در زمینه برنامه های تحقیقاتی اقدام خاصی در منطقه صورت نگرفته است چراکه کشت جدیدی در سطح اقتصادی منطقه شاهرود است به همین دلیل در ارتباط با فعالیت های تحقیقاتی که بخواهد درباره کیفی سازی محصول یا شناسایی ارقام مناسب تر و اقدامات شناسایی بذر مناسب و سازگار تر یا خصوصیات ژنتیکی مورد نظرباشد در منطقه به عمل نیامده است.

همراه و همگام با توسعه کشت این محصول که مزیت های بی شماری را دارد امیدواریم بتوانیم در زمینه بسته بندی و فراوری این محصول در شهرستان و منطقه فعالیتی را آغاز کنیم تا ارزش افزوده تولید انجام شده توسط کشاورزان به جیب خود تولیدکنندگان منطقه سرازیر شود و افزایش توان اقتصادی و افزایش قابلیت تولید به ظرفیت اشتغال نیز کمک شایانی کند.