رئیس مرکز تحقیقات نانوذرات بیولوژیک در پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود عنوان کرد که تاکنون ۳۰ دانشجوی مقطع دکتری حرفه‌ای و کارشناسی ارشد فعالیت تحقیقاتی خود را در این مرکز تحقیقاتی آغاز کرده‌اند.

به گزارش خبرگزاری بسیج از شاهرود، مرکز تحقیقات «نانوذرات بیولوژیک در پزشکی» سال ۹۸ با هزینه‌ای حدود ۱۰ میلیارد ریال برای تولید و استفاده از نانوذرات در درمان و مبارزه با سلول‌های سرطانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود گشایش یافت.
ایجاد و افزایش درآمد، عقد قرارداد‌های برون‌دانشگاهی با مؤسسات آموزشی، پژوهشی و تجاری‌سازی مواد تولیدی ازجمله مأموریت‌های این مرکز بوده و با توجه به مدت زمان کوتاهی که از گشایش آن گذشته توانسته هفت مقاله علمی پژوهشی وزارتین، سه کارگاه آموزشی و یک قرارداد برون‌دانشگاهی به سرانجام رساند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه فعالیت‌ها، مأموریت‌ها و دستاورد‌های این مرکز با بهروز یحیایی رئیس مرکز تحقیقات نانوذرات بیولوژیک در پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود گفتگو شده که در ادامه می‌آوریم.
«مرکز تحقیقاتی نانوذرات بیولوژیک در پزشکی» دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود چرا و چگونه ایجاد شد؟
مرکز تحقیقات «نانوذرات بیولوژیک در پزشکی» دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود که نخستین مرکز تحقیقاتی تخصصی در زمینه نانوذرات بیولوژیک در حوزه علوم پزشکی در کشور است، فعالیت خود را از آذر ۱۳۹۷ آغاز کرد و ۲۸ مرداد ۱۳۹۸ به‌صورت رسمی توسط دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی گشایش یافت.
این مرکز در فضایی حدود ۵۰۰ مترمربع و با هزینه‌ای حدود ۱۰ میلیارد ریال ایجادشده و تنها مرکز تحقیقاتی تخصصی در زمینه نانوذرات بیولوژیک در پزشکی در کشور است که برای تولید و استفاده از نانوذرات در درمان و مبارزه با سلول‌های سرطانی فعالیت می‌کند.
ایده اولیه و پیگیری‌های چندساله برای راه‌اندازی و تشکیل مرکز، ابتدا توسط اینجانب با همکاری پرستو پورعلی از اعضای هیئت مؤسس مرکز و هیئت علمی دانشکده علوم پزشکی واحد دانشگاهی شاهرود انجام گرفت. هدف از راه‌اندازی این مرکز تحقیقاتی تولید نانوذرات زیستی و استفاده از آن‌ها در حوزه نانوفناوری پزشکی، دارورسانی هدفمند، تولید ترکیبات نانودارو، مطالعات اثرات زیست سازگاری نانوذرات، مطالعات خواص سمی و غیرسمی نانوذرات در بدن و مطالعاتی در حوزه خواص التیام‌بخشی و درمانی نانوذرات و ارائه امور مشاوره و پذیرش طرح‌های تحقیقاتی در حوزه نانوفناوری پزشکی است.
چه مأموریت یا مأموریت‌هایی برای این مرکز تعریف شده و آیا اکنون در انجام مأموریت‌ها فعال است؟
در چشم‌انداز راه‌اندازی این مرکز در حوزه پژوهشی و پروژه‌های تحقیقاتی، ایجاد و افزایش درآمد، عقد قرارداد‌های برون‌دانشگاهی با مؤسسات آموزشی، پژوهشی و کارخانه‌های صنعتی و دارویی و مراکز دولتی و شخصی، تجاری‌سازی مواد تولیدی، انجام سفارش‌هایی ازجمله آزمون سمیت سلولی و بافتی و بررسی خواص آنتی کانسر و آنتی باکتریال است. همه این اهداف در مرکز در حال اجرا و یا پیگیری بوده و اغلب محقق شده‌اند.
تاکنون چه فعالیت‌هایی در این مرکز تحقیقاتی صورت گرفته و دستاورد یا دستاورد‌ها از ابتدا تاکنون چه بوده است؟
فعالیت‌های متعدد و چندجانبه مرکز در امور تحقیقاتی در قالب پروژه‌های دانشجویی و طرح‌های پژوهشی برای تولید نانوذرات زیستی و از آن‌ها در حوزه نانوفناوری پزشکی استفاده شده و از مهم‌ترین دستاوردها، چاپ چهار مقاله معتبر بین‌المللی (Q۱) مورد تأیید ستاد ملی توسعه فناوری نانو، هفت مقاله علمی پژوهشی وزارتین، سه کارگاه آموزشی و یک قرارداد برون‌دانشگاهی است.
تعامل نهاد‌ها و مراکز مربوط به این مرکز با شما چگونه بوده و آیا قرارداد و تفاهم‌نامه‌ای در زمینه‌های همکاری صورت گرفته است؟
گرچه قرارداد‌های بیرونی با افراد حقیقی وجود دارد؛ اما به دلیل نبود شرایط کافی و بودجه مناسب برای امور تبلیغاتی، تعامل نهاد‌ها و مراکز مختلف با این مرکز بسیار اندک بوده و گرچه مذاکراتی وجود دارد؛ اما در نهایت به‌دلیل اختصاص ندادن بودجه مناسب، عقد قرارداد با مشکل مواجه است و قدرت خرید تجهیزات تخصصی و جدیدی که در بازار آمده است، وجود نداشته و به همین دلیل امکان عقد خیلی از تفاهم‌نامه‌ها و قرارداد‌ها از بین می‌رود و یا با چالش روبه‌رو خواهد شد. ستاد‌ها و بسیاری از نهاد‌ها گرچه می‌توانند حمایت‌های متعددی را داشته باشند؛ بنابراین به دلایل مشکلات بودجه‌ای فعلاً از این امر امتناع می‌ورزند.
جایگاه پایان‌نامه‌های دانشجویی و طرح‌های پژوهشی استادان و اعضای هیئت علمی در این مرکز چگونه است؟
تاکنون ۳۰ دانشجوی مقطع دکتری حرفه‌ای و کارشناسی ارشد فعالیت تحقیقاتی خود را در این مرکز تحقیقات آغاز کرده‌اند. مراحل تکمیلی سه طرح تحقیقاتی در این مرکز ادامه یافته؛ گرچه کار اجرای هدایت پایان‌نامه‌های دانشجویی به سمت فعالیت‌های حوزه نانوفناوری پزشکی به‌خوبی صورت پذیرفته؛ اما همچنان به دلیل نبود بودجه مناسب، امور تصویب و پیشرفت طرح‌های تحقیقاتی اعضای هیئت علمی با مشکل مواجه است.
فعالیت این مرکز را چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد تا دچار لغو مجوز نشود؟
اولاً باید ذکر کرد که رسالت و هدف اصلی مراکز تحقیقاتی تولید و اشاعه علم است که در این باره این مرکز در رتبه‌های نخست کشوری در یک سال گذشته قرار دارد و بر اساس چشم‌انداز در نظر گرفته‌شده در ۶ ماه آتی حداقل سه مقاله چاپ، سه کارگاه برگزار و یک قرارداد برون‌دانشگاهی بسته خواهد شد که همگی سبب ارتقای جایگاه مرکز می‌شود؛ بنابراین برای انجام این امور و گسترده کردن آن‌ها و افزایش درآمد، نخست نیاز مبرم به تجهیزات تخصصی جدید و دوم ملزومات کافی برای تبلیغات و اخذ حمایت‌های مالی، وجود دارد. آیا در دوران کرونا مرکز تحقیقات شما موفق به تولید محصول در مبارزه با این ویروس شده است؟

یحیایی: با توجه به اینکه انجام کار‌های تحقیقاتی در زمینه ویروس کرونا بسیار کار سنگین و دشوار و نیازمند شرایط ایمنی و آزمایشگاه‌های فوق تخصصی است که در دسترس اغلب دانشگاه‌ها و مراکز علمی نیست، باید گفت که تحقیقات جزئی صورت گرفته و منتشرشده در برخی مراکز غیر از جنبه حداقلی، به تولید و پخش نرسیده، زیرا امکان انجام تست بر روی ویروس را ندارند؛ ولی بر اساس تحقیقات جامع منتشر شده در دنیا، خیلی از تحقیقات حاضر از آن‌ها الگو گرفته و موادی ازجمله ضدعفونی‌کننده‌ها را تولید کرده‌اند.
مرکز تحقیقات نانوذرات بیولوژیک در پزشکی در زمینه تولید پارچه‌های نانو که دارای خواص متعددی ازجمله آنتی باکتریال بوده و می‌توانند در ماسک، بانداژ، لباس‌های یک‌بار مصرف بیمارستانی و ملحفه بیماران و ... استفاده شوند، فعالیت دارد؛ اما با توجه به نبود شرایط آزمایشگاهی فوق ایمن، امکان دقیق بررسی ضدویروسی این پارچه‌ها برای استفاده انبوه در ماسک‌ها و ... برای جلوگیری از انتقال ویروس کرونا تاکنون فراهم نشده و در صورت اثبات، راهکار بسیار دقیق و مناسبی برای تولید ماسک‌های داخلی و ارزان پدیدار می‌شود