علی آنی‌زاده در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن بیان اینکه نگرانی برای خارج شدن آواها و نواهای مذهبی از شکل اصیل خودشان همواره وجود دارد، ابراز داشت: یکی از آیین‌های رو به فراموشی چاووشی خوانی است که قبل از آنکه یک آوای مذهبی باشد، یک منصب نظامی و اداری درگذشته محسوب می‌شده که از دوران غزنویان و سلجوقیان در مجن و شاهرود مرسوم است و درباره آن باید گفت کارِ چاووشی خوان، بیان شیوای اشعار برای ترغیب سربازان در میدان جنگ قلمداد می‌شود.

وی بابیان اینکه چاووش در سال‌های بعد از یک فعالیت نظامی به کار اداری تبدیل‌شده است، افزود: از دوره صفویه به بعد، رنگ و بوی نظامی واداری حذف و شغلی به نام چاووشی برای گسیل کردن کاروان و غافله‌های زیارت به حج راه‌اندازی می‌شود که در کنار آن آواها و نواهای مذهبی شکل می‌گیرد.

چاووشی خوانی در دوران قاجار به مرحله اوج خود می‌رسد

پژوهشگر صداوسیما بابیان اینکه چاووشی خوانی در دوران قاجار به مرحله اوج خود می‌رسد، ابراز داشت: بسیاری از سفرنامه نویسان در این دوره از آیین چاووشی یادکردند که در دوره پهلوی اول، چاووشی کار معنوی بدون اجر و مزد برای دل خوانده می‌شد اما در دوران بعدی آیینی به نام خلعت گرفتن از زائران رواج پیدا کرد و باعث شد از شأن و منزلت آن کاسته شود.

آنی زاده بابیان اینکه آمار ثبت‌شده از تعداد چاووش‌خوان‌ها در استان سمنان وجود ندارد، تصریح کرد: بیشتر در زمینهٔ جنبه مردم‌نگاری موضوع چاووشی خوانی کارشده تا جلوه‌های فرهنگی مردمی، لذا برای تحقیق درباره این آیین با سفر به شهرهای مختلف مجموعه مستندی به نام چاووش در شبکه تلویزیون کار شد.

وی افزود: بسیاری از اشعار چاووشی به دلیل آنکه جزئی از ادبیات عامیانه هستند بنا به ذوق و سلیقه کم‌وزیاد و از استحکام آن کمتر می‌شود لذا به دنبال آن بودیم تا جلوه‌های اصیل را پیدا کنیم به همین منظور دونقطه را که بهترین نغمات موجود در استان سمنان در آن‌ها بود شناسایی و در مجن شاهرود و ابراهیم‌آباد میامی کار پژوهشی ویژه‌ای در این زمینه آغاز شد که پس از مدتی توانستیم نمونه‌های بسیار غنی را پیدا کنیم که ازنظر موسیقایی، فنی، هنری بسیار خوب و اشعاری نیز ازنظر استحکام دارای قوت بودند.

بستر فرهنگی آئین‌های سنتی فراهم شود

پژوهشگر صداوسیما ضمن بیان اینکه بیش از آنکه نگران آواهای مذهبی مانند مرثیه‌خوانی، نوحه‌گری، چاووشی خوانی باشیم باید برای بستر فرهنگی و آیینی آن آواها را دریافت، تأکید کرد: باید فرهنگ عاشورا را بررسی و آسیب‌شناسی کنیم که بدانیم به کدام سوی گام برمی‌داریم.

آنی زاده بابیان اینکه آوا و نواها درواقع جلوه بیرونی فرهنگ عاشورایی را به ما نشان می‌دهند، تصریح کرد: اگر چاووشی امروز، رنگ و بوی قدیم را ندارد به دلیل این است که فرهنگ زیارت ما عوض‌شده، زمانی فرد برای رفتن به حج باید با خلوص نیت اموالش را پاک می‌کرد که معلوم بود از خلوص خاصی برخوردار است اما امروز کمتر شاهد این مسائل هستیم لذا باید جنبه‌های گفتاری رفتاری این آیین حفظ شود.

وی افزود: برخی می‌کوشند آیین چاووشی را منتسب به آیین سوگ سیاوش کنند که زاری کردن مغان هرساله بر مزار سیاوش اتفاق می‌افتد و عده‌ای دیگر نیز با استناد به نوشته‌های ابن‌بطوطه ریشه چاووشی خوانی را به حدی خوانی عرب می‌دانند از سوی دیگر حتی برخی قرآن‌پژوهان ریشه چاووش را به آیه ۲۷ سوره حج که در آن خدا به پیامبر می‌گوید وقتی به حج سفر می‌کنی مردم را با صدای بلند فراخوان منتسب می‌دانند.

چاووشی خوانی ریشه‌ای دینی دارد

این کارشناس همچنین گفت: زمانی که کاروان اسرا از شام به سمت مدینه برمی‌گشت حضرت سجاد(ع) به شاعری بانام بشیر بن جز مأموریت می‌دهند که خبر رسیدن خاندان اهل‌بیت (ع) را به مدینه اطلاع دهد و او نیز چنان شعر حزینی را می‌سازد و می‌خواند که مردم مدینه گریبان‌چاک به استقبال خاندان اهل‌بیت(ع) می‌روند امروز هم در چاووش‌خوانی پیشواز محرم نیز خوانده می‌شود که برای چاووش‌خوان‌ها وی مراد و پیر آن‌ها است و به او ارادت ویژه‌ای دارند.

وی افزود: برای حفظ آیین‌ها نیاز داریم تا همایش‌هایی مثل آواها و نواهای مذهبی برگزار شود چراکه گنج‌های بی‌بدیلی از روستاهای استان سمنان در انتظار کشف شدن هستند و امیدواریم در سال آتی این همایش‌های بازهم در استان برگزار شود